Op vrijdag 22 september verzamelden ruim 30 bouwvrouwen in het hotel in Heerlen waar, onder het genot van koffie en Limburgse vlaaien, de excursiecommissie ons welkom heette en het programma toelichtte. Aansluitend volgde een lezing en stadswandeling door het centrum onder leiding van Ton van Mastrigt, voormalig stadsarchitect van de gemeente Heerlen. Hij maakte de vele tijdslagen in de stad helder, vanaf de Romeinen via de middeleeuwen en de mijnbouwperiode tot heden.

Stadskantoor en raadhuis

De stadswandeling eindigde bij het nieuwe stadskantoor van de gemeente Heerlen. Bij aankomst was meteen duidelijk dat hier slim gebruik is gemaakt van de hoogteverschillen op deze locatie, waardoor een aantal functies van het Stadskantoor aan een zijde van het gebouw onder het maaiveld zijn geplaatst, maar aan de andere zijde dit niveau een transparante entreezone boven maaiveld ligt die het Stadskantoor en het Raadhuis (monument van Peutz) met elkaar verbindt. Na een lunch in het stadhuis kregen we een presentatie en een rondleiding van Kelly Damoiseaux (projectleider bij de gemeente Heerlen) en Luuk van Wijlick (architectenbureau Mecanoo). Zij vertelden hoe het ontwerp voor het nieuwe stadskantoor tot stand is gekomen en de bouw werd gerealiseerd middels een geïntegreerd contract waarbij het consortium verantwoordelijk is voor het ontwerp en de realisatie van het gebouw, maar ook nog voor langere tijd voor het onderhoud en diverse diensten. Tijdens de rondleiding zagen we hoe het nieuwe compacte Stadskantoor verbonden is met het gerenoveerde Raadhuis en omringd wordt door meer openbare ruimte dan voorheen. Hand in hand met een Peutz monument, vormt het nieuwe Stadskantoor met het gerenoveerde Raadhuis twee op het eerste gezicht losstaande gebouwen een eigenzinnige en opvallende verschijning in Heerlen.

Maankwartier

Van het Stadskantoor liepen we naar het Maankwartier, een nieuwe ontwikkeling op en rond het station van Heerlen, waarover Rob Stringa – projectarchitect Studio SK – ons tijdens een rondleiding veel wist te vertellen. Hij heeft er jaren aan gewerkt, samen met kunstenaar Michiel Huisman. Deze sprookjesachtige buurt met hoogteverschillen, ronde gebouwen, veel groen en symboliek is in 2020 voltooid en betekende een enorme upgrading van het stationsgebied.

Het sharing diner genoten we op een bijzondere locatie: op hoogste verdieping met de ronde koepel van gebouw Schunck, met uitzicht over de stad. Dit glaspaleis van architect Peutz is als modehuis gebouwd en huisvest nu culturele functies en een restaurant.

Op de fiets naar Heerlen Noord

Op zaterdag stapten we na het ontbijt op e-bikes voor een fietstocht. Arlette Vrusch, toen nog Projectmanager Wonen Zuid en sinds november Wethouder Jeugd en Armoedebestrijding, Welzijn en Zorg, nam ons op sleeptouw en leidde ons rond door de oude mijnkoloniën van Heerlen-Noord. Aansluitend verzorgde Dennis Martens een presentatie namens Nationaal Programma Heerlen Noord.  Hij maakte ons wegwijs in de enorme uitdagingen, zoals de achterstand in onderwijs, kansen en gezondheid in deze regio.

GTB Lab

Daarna weer snel op de fiets naar het Green Transformable Building (GTB) Lab, gebouwd in het kader van de IBA, waar volop met circulariteit wordt geëxperimenteerd. Architect Elma Durmisevic (4D architects) legde haar missie uit: Niet een end-of-life optie (slopen) maar multiple gebruiksopties moet de standaard worden in de bouw. Dit vraagt om een nieuwe ontwerpbenadering en een bouwmethode waar de transformatiecapaciteit van gebouwen en het hergebruikpotentieel van bouwonderdelen garant staan voor de toekomstwaarde van gebouwen en bouwmateriaal. Via een online kennisplatform, met o.a. tools voor reversible BIM, deelt GTB kennis.

Land van Kalk

De volgende stop op de fietstocht was Het Land van Kalk, het Euregionale plateau van Kunradersteen dat loopt van Aken via Bocholtz tot Voerendaal. Het project ‘Oerland’ transformeert bijna vergeten plateaus van Voerendaal naar een duurzame locatie voor bezinning en inspiratie. Recreatieverblijven worden in de randen van de Plateaus geschoven zodat je overal van adembenemende vergezichten geniet. Architect Mark Ferron (AAA architectenzaak) vertelde ons over de plannen met dit gebied, onder andere een pop-up hotel en een fluistertoren.

HogerOp Heerlerbaan

Na een heerlijke lunch op de Bernardus hoeve, met uitzicht over het glooiende Limburgse landschap, fietsten we naar HogerOp Heerlerbaan, waar architect Jules Beckers ons rondleidde langs vier hoogbouwflats (492 woningen), die ingrijpend gerenoveerd zijn. Stedenbouwkundig, qua indeling (levensloopbestendiger) en energetisch zijn de flats sterk verbeterd, terwijl ook op sociaal vlak stappen zijn gemaakt: een nieuw wijkpunt faciliteert zorg en ontmoetingen. Ook de imposante kunstuitingen op de kopgevels hebben het buurtgevoel versterkt.

New Regional Bauhaus

Na inlevering van onze fietsen in het centrum, kregen we de laatste presentatie in de markante Boerenleenbank uit 1969. Sinds kort zetelt het New Regional Bauhaus in dit voormalige bankkantoor. Initiatiefnemer is de RWTH Aken, één van de grootste technische universiteiten van Europa (bijna evenveel studenten als de drie Nederlandse TU’s samen!). Dit kan een geweldige impuls zijn voor de aanpak van de grote opgaven en ambities, waar Heerlen, Parkstad en Zuid-Limburg aan werken. Architecten Marc Maurer en Nicole Maurer Lemmens geven invulling aan dit instituut en gaven een presentatie over hun doelen en visie. Wat tijdens deze en eerdere presentatie wel duidelijk werd: Zien veel Nederlanders Zuid Limburg als een uithoek, de mensen die er wonen hebben een totaal andere perceptie en onderhouden intensief contact met bedrijven en instellingen in Duitsland en België.

Dank

Met een borrel en dankwoorden werd deze zeer geslaagde tweedaagse excursie afgesloten. Veel dank aan alle inspirerende sprekers en bovenal aan de organisatoren:

• Arlette Vrusch
• Annieta Alblas
• Carmen Dirkx
• Janet André
• Joosje van Geest